ΤΟ ΤΡΑΓΙΚΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ 5/42 ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΕΥΖΩΝΩΝ

ΤΟ ΤΡΑΓΙΚΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ

5/42 ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΕΥΖΩΝΩΝ

 Ιωάννη Στ. Παπαθανασίου

Η τελευταία συγκινητική έκκληση του Ψαρρού
Κατά τις απογευματινές ώρες του Πάσχα, ο Ψαρρός ανεχώρησε από τη Σκάλα Καραΐσκου και, ακολουθώντας τον ανηφορικό δρόμο που επέπρωτο ν' αποβεί, την επομένη, ο δρόμος του μαρτυρίου του, έφθασε στο Κλήμα.

 Εκεί ο Ψαρρός συνέταξε και απέστειλε προς την ΕΚΚΑ και το ΣΜΑ την παρακάτω διακήρυξη την οποία την έστειλε -απίστευτο!- διά της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ, αποβλέποντας πιθανότατα να γνωστοποιήσει και στον ΕΛΑΣ την οριστική του απόφαση γι' άμυνα μέχρις εσχάτων.

ΕΘΝΙΚΑΙ ΑΝΤΑΡΤΙΚΑΙ ΟΜΑΔΕΣ 5/42 ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΕΥΖΩΝΩΝ Αριθ. 634 Προς την ΕΚΚΑ (διά της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ) όπου: Δι' εγγράφων της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ αποδίδεται εις Σύνταγμα και την Οργάνωσιν κατηγορία διά φόνους, και βιαιoπpαγiας κατά πολιτών και ανταρτών, διά λεηλασία και εκβιασμούς, ότι έλαβε εχθρικήν στάσιν απέναντι του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ κλπ. Πάντα ταύτα αποτελούν αμαρτωλήν πρόφασιν, καθ' όσον η απωτέρα βλέψις του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ είναι να διαλύσει το Σύνταγμα, ούτως ώστε να είναι μόνον κύριον της καταστάσεως διά να επιβάλει τας απόψεις του.  Προς τoύτo, η όλη, κατά του Συντάγματος, επiθεσις είχε παρασκευασθεί και μελετηθεί ευθύς μετά την απoτυχίαν των διασκέψεων της Πλάκας και, με τας ανωτέρω και άλλας συκοφαντίας, ηθέλησε το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ να δώσει ηθικόν έρεισμα εις την απρόκλητον ταύτην επίθεσιν και, επί τη βάσει των δικαιολογητικών τούτων, ηθέλησε να παραδώσωμεν τον οπλισμό και πυρομαχικά και να παραδοθούν οι Αξιωματικοί και οι αντάρτες του 5/42 ως αιχμάλωτοι εις τα τμήματα του ΕΛΑΣ. Η απόφασις του Συντάγματος να αποδυθή εις τον αμυντικόν τούτον αγώνα, τον οποίον του επέβαλε το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, αποτελεί εκδήλωσιν της πλέον εντόνου διαμαρτυρίας του ενώπιον της Ιστορίας και του Ελληνικού Λαού διά πάσας τας κατηγορίας περί προδοτικών πράξεων και εκφυγής μας εκ του πνεύματος του απελευθερωτικού αγώνος. Κατόπιν όλων τούτων διά την διατήρησιν της τιμής των όπλων και δια το ακηλίδωτον του παρελθόντος της Οργανώσεως και του Συντάγματος, είναι αποφασιμένον μετά λύπης του διά το χυνόμενον αδελφικόν αίμα, το Σύνταγμα να αγωνισθεί δι' όλων του των μέσων κατά της ούτω εξυφανθείσης υπό του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ εναντίον του επιθέσεως. Σ.Δ. τη 16 Απριλίου 1944 Ο Δ/ντής του 5/42 Συντ/τος Ευζώνων Δ. ΨΑΡΡΟΣ

Σ' αυτή την κρίσιμη στιγμή ο Ψαρρός, ενώ, από την παραπάνω συγκλονιστική πράγματι διακήρυξη φαίνεται αποφασισμένος ν' αγωνιστεί με όλα του τα μέσα σε περίπτωση επιθέσεως του ΕΛΑΣ, εντούτοις δεν εκδίδει καμμιά διαταγή αγώνα δεν καθορίζει την αποστολή κάθε τμήματος του 5/42 αν ο ΕΛΑΣ επιτεθεί και δεν συντονίζει τις προσπάθειες που θα πρέπει να καταβάλουν οι Μονάδες του. Ακόμη δεν επισκέπτεται τους Λόχους, ούτε έδωσε οδηγίες και συγκεκριμένες αποστολές για άμυνα μέχρις εσχάτων στους επικεφαλής Αξιωματικούς.

Φαίνεται πως ο Συνταγματάρχης, στο βάθος της ψυχής του που δεν ήθελε τον αδελφοκτόνο πόλεμο, έμενε με την ελπίδα και με την ψευδαίσθηση πως έστω και την τελευταία στιγμή, θα ήταν δυνατόν ν' αποφευχθεί μεγάλη αιματοχυσία, ύστερ' από το δείγμα καλής θελήσεως που έδειξε με την απελευθέρωση των αιχμαλώτων του ΕΛΑΣ, που είχαν συλλάβει οι Μονάδες του. Ίσως περίμενε επέμβαση της ΠΕΕΑ ύστερ' απ' τις επιστολές που αντήλλαξαν. Εις μάτην όμως!
Γενική διάταξη του 5/42 το βράδυ της 16/4/44.
Το βράδυ της 16 Απριλίου, τα τμήματα του Συντάγματος ευρίσκοντο στις εξής θέσεις:
Τμήμα μικρής σχετικώς δυνάμεως, υπό τον Παπαιωάννου, στο υψ. 205, δυτικώς Κλήματος.
Ο 4^ος Λόχος Δεδούση στο Κλήμα ύψωμα 424. (Ανάληψη)
Δεξιά του το ΙΙ Τάγμα Καπετζώνη στο Μεσινό (χωριό), ύψωμα 485, Κοκκιναίοι.
Ακόμη Ανατολικότερα ο 2^ος Λόχος Ντούρου στο ύψωμα 529 (Άγιος Ηλίας).
Η τοποθεσία, που κατείχαν οι Μονάδες αυτές, ήταν φύσει οχυρά για άμυνα, με τα γνωστά όμως μειονεκτήματα (έλλειψη βάθους, ύπαρξη σε μικρή απόσταση του Κορινθιακού κόλπου).
Ο 5^ος Λόχος Κούτρα, Νότιοανατολικά της παραπάνω αμυντικής τοποθεσίας στη Σκάλα Καραΐσκου, επί πρανούς και επιπέδου τμήματος μήκους 2 χιλιομέτρων, εγκατεστημένος σε προφυλακές.
Ο 3^ος Λόχος Καϊμάρα και η μικρή ομάδα Παπαβασιλείου Πατυχάκη, Καραμαζάκη όπισθεν του 5^ου λόχου, ως εφεδρεία.
Η θέση του Συντάγματος όμως παρέμενε κρίσιμη παρά τις πρώτες αμυντικές επιτυχίες. Η απόφαση δε του ΕΛΑΣ να διαλύσει το Σύνταγμα είχε φανεί από το πρωί με την αποτυχούσα επίθεση του V Τάγματος Νικηφόρου από Ανατολών.
Γενική επίθεση του ΕΛΑΣ. Το τέλος του 5/42
Ανεξάρτητα από τις ενέργειες των Μονάδων της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ κατά του 5/42, που εξετέθησαν ανωτέρω, σχέδιο ενεργείας συνέταξε και ο Άρης ο οποίος για να το πραγματοποιήσει, μετεκάλεσε από την Ακαρνανία το Τάγμα Θανάτου, που προ 15θημέρου είχε επιστρέψει από την Ήπειρο, ύστερα από 4μηνο αγώνα εναντίον του ΕΔΕΣ, αφάνταστα καταπονημένο. Έχει Διοικητή το Λοχαγό Κων. Γιαννακουλόπουλο, ο οποίος, συμορφούμενος με τη διαταγή του Άρη, φθάνει στο Παλαιοξάρι, αφού διήνυσε 100 χιλιόμετρα πεζή μετά τριήμερη σύντονη πορεία. Αμέσως υπάγεται στο 36 Σύνταγμα του Ζούλα και παίρνει την ονομασία ΙΙΙ/36 Τάγμα.

Στις 13 Απριλίου τοποθετείται στη θέση από την οποία κατά το σχέδιο του Άρη, θα εξορμήσει κατά του 5/42. Η θέση αυτή είναι το άκρο αριστερό της τοποθεσίας του Συντάγματος, απέναντι του 4^ου λόχου του Δεδούση. Το Τάγμα οργανώνει, προχείρως, τις θέσεις που κατέλυσε, καθώς και παρατηρητήρια σε όλο το, απεναντί του, μέτωπο, από το οποίο απέχει μόλις 300 περίπου μέτρα. Από τις συνεχείς και ουσιαστικές παρατηρήσεις που έκαναν οι άνδρες του εγνώρισαν καλά τη μορφή του εχθρικού των εδάφους, τη δύναμη που το κατείχε, τα όπλα και τις θέσεις των που διέθετε ο αντίπαλος, καθώς και τη καθημερινή ζωή και συμπεριφορά των ανδρών που το υπεράσπισαν. Έτσι απέκτησαν τις πληροφορίες που εχρειάζοντο για τον καθορισμό του τρόπου με τον οποίο θα επετίθεντο.
Σε κοινή σύσκεψη με τον Άρη, το Ρήγο και το Ζούλα απεφάσισαν να εκδηλώσουν την επίθεση στις 2 μετά τα μεσάνυκτα της 16^ης προς την 17 Απριλίου, δηλαδή την νύκτα του Πάσχα προς τη Δευτέρα της Διακαινησίμου. Ακόμα καθόρισαν πως το βασικό ρόλο θα έπαιζε το Τάγμα Θανάτου, ενισχυμένο με λόχο από άλλη Μονάδα και βοηθούμενο από πυκνά πυρά όλμων, πολυβόλων και οπλοπολυβόλων των άλλων Μονάδων του ΕΛΑΣ.

Πράγματι στις 2:15 ώρα μετά τα μεσάνυχτα, οι αντάρτες του Τάγματος Θανάτου εκινήθησαν με προσοχή και αθόρυβα προς τις θέσεις του Δεδούση. Στις 2:45, όταν έφθασαν σε απόσταση μόλις 100 μέτρων από αυτούς, έγιναν αντιληπτοί από τους αμυνομένους οι οποίοι άρχισαν να τους βάλουν. Συγχρόνως ετέθη σε λειτουργία όλος ο οπλικός μηχανισμός τόσον εκ μέρους του 4^ου λόχου του 5/42, όσον και του ΕΛΑΣ.
Έτσι άναψε όλη η γραμμή του μετώπου. Οι αντίπαλοι εμάχοντο με σθένος ανάμεσα σ' ένα ορυμαγδό από βολές τουφεκίων, ριπές αυτομάτων και εκρήξεις όλμων και χειροβομβίδων. Συγχρόνως ο απόηχος από άγριες φωνές ανθρώπων που εκινούντο μέσα στην νύκτα και έρχονταν στα χέρια με άλλους, έφθαναν στ' αυτιά, όσων ήσαν κοντά στο πεδίο τηs μάχης.

 Κι' όλος αυτός ο χαλασμός κόσμου εβάσταξε μισή ώρα. Με το περασμά της τρεις πράσινες φωτοβολίδες από το ύφωμα Αναλήψεως εδειξαν πως ο ΕΛΑΣ, είχε κατορθώσει να καταλάβει την κύρια γραμμή αμύνης του 5/42 και να κάμψει την αντίστασή του.

Η σύντομη έκβαση της μάχης δεν θα πρέπει να παραπλανήσει και να εκληφθεί ότι η επικράτηση του ΕΛΑΣ ήταν εύκολη. Πολύ δε περισσότερο να θεωρηθεί ότι οι άνδρες του 4^ου λόχου Δεδούση δεν αμύνθηκαν σθεναρά. Οι στρατιωτικοί γνωρίζουν ότι σε νυκτερινές καταδρομικές ενέργειες εναντίον οχυρωμένων μεν θέσεων αλλά χωρίς βάθος και με λίγες εκατοντάδες εμπλεκομένων ανδρών όπως η υπ' όψη, οι επιτιθέμενοι θα πρέπει να επικρατήσουν μέσα στη πρώτη ώρα αλλιώς θα συντριβούν! Η απόσταση που χωρίζει το θρίαμβο από την καταστροφή είναι ελάχιστη και ο παράγων τύχη αποφασιστικός!

 Στο Παράρτημα με αρ. 6 του παρόντος περιλαμβάνεται η έκθεση του Διοικητή του Τάγματος Θανάτου (δηλαδή οι μαυροσκούφηδες του Άρη) του πλέον επίλεκτου τμήματος του ΕΛΑΣ όπου στην αρκετά παραστατική και αξιόπιστη περιγραφή της επίθεσης αυτό ακριβώς επιβεβαιώνει. Δευτερόλεπτα πριν δώσει το σύνθημα του τελικού άλματος εφόδου ο Λοχαγός Κ. Γιαννακουλόπουλος βρίσκεται σε δεινή θέση και σκέφτεται: "Αν δεν τελειώσουμε σ' ένα λεπτό τότε εχάσαμε ή μάλλον εχαθήκαμε". Δυστυχώς για το 5/42 η έφοδος των μαυροσκούφηδων του ΕΛΑΣ ήταν επιτυχής!

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΘΥΣΙΑΣ

   Μετά τη κατάληψη του υψώματος «Ανάληψη» η άμυνα του Συντάγματος κατέρρευσε ακαριαία. Η έλλειψη βάθους για την ανασύνταξη των υποχωρούντων, με την ενίσχυση κάποιας εφεδρείας, σε δεύτερη γραμμή αμύνης απέβη μοιραία. Το ίδιο και η έλλειψη σχεδίου ενεργείας από τον ηγέτη του Συντάγματος.

Το ΙΙ Τάγμα Καπετζώνη, που οι άνδρες του κατήγοντο από την περιοχή Ευπαλίου - Κλήματος, δεν εβοήθησαν τον δοκιμαζόμενο 4^ο λόχο Δεδούση με πυρά ή με εκδήλωση αντεπιθέσεως κατά του αριστερού του Τάγματος Θανάτου του ΕΛΑΣ όπως φοβόταν ο Διοικητής του τελευταίου. Αυτοδιαλύθηκε και οι αντάρτες του διέφυγαν προς τους τόπους καταγωγής των.

Ο 2^ος Λόχος του Ντούρου, που μάλλον μικρή απασχόληση, για τον εχθρό εξεδήλωσε συνεπτύχθη και μ' επικεφαλής το Διοικητή του, διέφυγε προς Ανατολάς και συναντήθηκε με άλλες Μονάδες όπως θα εκτεθεί κατωτέρω.

 Ο Διοικητής του 3^ου Λόχου Καϊμάρας, λίγο μετά την εκδήλωση της επιθέσεως, μαζί με 67 αντάρτες του, φθάνει στο Σταθμό Διοικήσεως του 5^ου Λόχου του Κούτρα, και του ανακοινώνει ότι η γραμμή αμύνης του Συντάγματος "έσπασε" ότι δεν μπορούσε να γίνει αντεπίθεση και ότι ο Ψαρρός έχει κατέβει στη Σκάλα Καραΐσκου. Ο Κούτρας συμφώνησε ότι ήταν αδύνατη η διενέργεια αντεπίθεσης. Η στιγμή ήταν κρίσιμη. Οι δύο διοικητές των λόχων απεφάσισαν να κινηθούν με τους άνδρες των προς Ανατολάς και ν' ανατρέψουν το V Ανεξάρτητο Τάγμα του Νικηφόρου, που υπελόγιζαν να το συναντήσουν στην ίδια περιοχή, που το είχαν αφήσει, κυνηγημένο, την προηγούμενη ημέρα.

Ύστερα όμως από μικρή διαδρομή και για ν' αποφύγουν συνάντηση με το Τάγμα αυτό του ΕΛΑΣ, άλλαξαν γνώμη και κατεύθυνση πορείας και κινήθηκαν προς Βορράν κατά μήκος του Χειμάρρου Μαραθιάς. Συνέχισαν τέλος την πορεία των, και έφθασαν, ύστερα από κινδύνους και ταλαιπωρίες στους τόπους της καταγωγής των.

 Οι Λόχοι των (3^ος και 5^ος) έμειναν μόνοι των, και αποκόπηκαν από τους Διοικητές των.

 Εκινήθησαν και αυτοί προς Ανατολάς, κατά μήκος του στενού διαδρόμου μεταξύ βουνού και παραλίας χωρίς εμπόδια, γιατί το V Τάγμα του ΕΛΑΣ είχε μετακινηθεί προς Βορράν για να λάβει μέρος στη μάχη του Κλήματος, ανέτρεψαν ασήμαντες, ασυντόνιστες και πρόχειρες αντιστάσεις του εφεδρικού ΕΛΑΣ που συνάντησαν στη διαδρομή τους και έφθασαν στα Τριζόνια.

 Εκεί συναντήθηκαν με τους υποχωρήσαντες από τον 2^ο Λόχο και χωρίστηκαν σε 2 τμήματα. Το ένα, το μεγαλύτερο, συνέχισε τη πορεία του και οι άνδρες που το αποτελούσαν έφθασαν, ύστερα από μεγάλες ταλαιπωρίες, στα χωριά των. Το άλλο, υπό τον Μπαϊζάνο και με το Ντούρο, διαπεραιώθηκε, με βενζινόπλοιο, στην Πάτρα. Ακόμη προς Ανατολάς εκινήθησαν και διεσώθησαν ο Παπαβασιλείου, ο Φαρμάκης, ο Καραμαζάκης και ολίγοι αντάρτες των ανεξαρτήτων Μονάδων του 5/42.
Ο 4^ος Λόχος, που ήταν ο κύριος αντικειμενικός στόχος του ΕΛΑΣ, εδέχθη όλο, σχεδόν το βάρος της επιθέσεως το οποίο δεν κατώρθωσε να υπομείνει. Είχε στη διάθεσή του τα πυρά του μοναδικού όλμου και των δύο βαρέων πολυβόλων του Συντάγματος, που ήσαν εγκατεστημένα στο ύψωμα της Αναλήψεως.

 Με την έναρξη της επιθέσεως το ύψωμα αυτό εδέχθη ισχυρό βομβαρδισμό από εχθρικούς όλμους και καταιγιστικά πυρά πολυβόλων, οπλοπολυβόλων και τουφεκίων και, πολύ γρήγορα και χειροβομβίδων. Από τα πρώτα βλήματα των όλμων ετραυματίσθη σοβαρότατα ο χειριστής του όλμου Υπολοχαγός Στρατολογικού Αντώνης Κουκουτιανόγλου, ύστερ' από λίγο, υπέκυψε. Μετά 15 λεπτά βρέθηκε στη θέση του όλμου ο Βλάικος, ο οποίος θέλησε να τον θέσει σε λειτουργία, αλλ' εις μάτην. Έτσι ο λόχος στερήθηκε ενός ισχυρού μέσου πυρός. Τα δύο πολυβόλα, με χειριστές τους αδελφούς Ιωάννη και Κωνσταντίνο Ψαρρό, (μακρινοί συγγενείς του Διοικητή του 5/42) έβαλαν κατά των εχθρικών τμημάτων αλλά στα τυφλά λόγω της νύκτας. Έπαψαν να βάλουν όταν οι ΕΛΑΣίτες έφθασαν δίπλα των και τους αιχμαλώτισαν. Αφέθηκαν όμως ελεύθεροι γιατί μεταξύ των επιτιθεμένων, ήταν και ο Ανθυπολοχαγός του ΕΛΑΣ Μεσολογγίτης (Κολοτούρος) που θέλησε έτσι ν' ανταποδώσει τη χάρη της απελευθερώσεως του από τον Ψαρρό τη προηγούμενη, μετά τη Μάχη Μαραθιά (16/4/44).
    Ο Δεδούσης, παρά τις ψύχραιμες επεμβάσεις του στη διάρκεια της επιθέσεως δεν κατόρθωσε μετά την κατάληψη από τον εχθρό, του δεσπόζοντος υψώματος της Αναλήψεως, να συγκρατήσει τους αντάρτες του, οι οποίοι, έως εκείνη τη στιγμή εμάχοντο με ακμαίο ηθικό. Έτσι, άρχισε η διαρροή των ανταρτών, που τους ακολούθησε, μοιραίως, και ο Δεδούσης. Άργησε όμως, γιατί έφθασε στη Σκάλα Καραΐσκου μόλις στις 8:30 το πρωί με 35 περίπου αντάρτες. Εκεί, στην παραλία, ο Δεδούσης συναντήθηκε με τον Ψαρρό. Ακολούθησε χαρακτηριστικός διάλογος μεταξύ των, που καταγράφει ο αδελφός του Δεδούσης Ιωάννης στη σελίδα 85 του βιβλίου του: «Θύμιος Δεδούσης. Ο εθνομάρτυς αγωνιστής» εκδόσεως 1949.
Δεδούσης: Συνταγματάρχα μου πρέπει να φύγωμεν.
Ψαρρός: Εγώ θα παραδοθώ.
Δεδούσης: Θα μεiνετε αιχμάλωτος;
Ψαρρός: Δεν βαριέσαι; Σ' Έλληνες θα πέσω.
Δεδούσης: Εγώ δεν πρόκειται να μείνω. Όσοι θέλουν να με ακολουθήσουν.
Τον ακολούθησαν μόνον 5 μεταξύ των οποίων και ο Υπολοχαγός Καλλικάντζαρος και ο Αεροπόρος Μπουρδάκος. Οι άλλοι 30 περίπου, χωροφύλακες κατά το πλείστον, έμειναν στη Σκάλα.

 Ο Δεδούσης, όμως, κατά τη κίνηση του στον παραλιακό δρόμο διεπίστωσε την ύπαρξη στην περιοχή αυτή ανδρών του V Τάγματος του ΕΛΑΣ, που είχε λάβει μέρος στη μάχη του Κλήματος, αλλά, μετά την υποχώρηση των Τμημάτων του 5/42, έσπευσε προς τη Σκάλα Καραΐσκου για να φράξει την οδό διαφυγής, που την προηγούμενη την αφήκε ελευθέρα. Έτσι, κατάφεραν μεν οι πρώτοι υποχωρήσαντες να εύρουν την οδό ελεύθερη, όχι όμως και ο Δεδούσης με την ομάδα του, οι οποίοι υποχρεώθηκαν ν' αλλάξουν κατεύθυνση, να κινηθούν, με πολλές προφυλάξεις, προς Βορράν, στο βουνό και να κρυφθούν όλη την ημέρα σε πυκνή συστάδα θάμνων. Από τον πρόχειρο κρυψώνα τους άκουαν να διέρχονται συνεχώς ΕΛΑΣίτες, που τους αναζητούσαν, με αποτέλεσμα να περάσουν πολλές ώρες τρομερής αγωνίας. Τη νύκτα, με τη συνδρομή ποιμένων της περιοχής, φίλα φρονούντων προς το 5/42, κατώρθωσαν ν' απομακρυνθούν από εκεί και, μετά διήμερον να φθάσουν στον Άγιο Γεώργιο και κατόπιν, στην Αθήνα.

Οι 30 όμως αντάρτες που έμειναν στη Σκάλα, Καραΐσκου εξαντλημένοι και ανήμποροι να περπατήσουν, συνελήφθησαν από τον ΕΛΑΣ, μεταφέρθηκαν στο Παλαιοξάρι, υποβλήθηκαν σε φρικτά βασανιστήρια και τελικά, εξετελέσθηκαν ομαδικά.

Ο Ψαρρός, λόγω της ραγδαίας εξελίξεως των γεγονότων δεν πρόλαβε να επέμβει αποτελεσματικώς με την εφεδρεία του Συντάγματος. Έτσι αργά εγκατέλειψε το Κλήμα και μαζί με τον υπασπιστή του, Έφεδρο Ανθυπολοχαγό Παπαγεωργίου, έφθασε στη Σκάλα Καραΐσκου. Μετά τη συνάντησή του με το Δεδούση και την απόφασή του να μείνει εκεί, συνελήφθη από ομάδα μαυροσκούφηδων του Άρη και οδηγείτο προς Κλήμα.

 Καθ' οδόν συνάντησε το Νικηφόρο του ΕΛΑΣ, ο οποίος, μετά σύντομη συνομιλία των, παρέλαβε αυτός τον αιχμάλωτο, απεμάκρυνε τους μαυροσκούφηδες και τον παρέδωσε σε ομάδα της εμπιστοσύνης του από το Τάγμα του, με την εντολή να τον οδηγήσουν στη Διοίκηση της Ταξιαρχίας, στον Άγιο Ηλία. Έδωσε, επιπρόσθετα, εντολή να μην αφήσουν κανένα να τον πειράξει, κάνοντας, εν ανάγκη, χρήση και των όπλων αν κανείς τον ενοχλήσει.

Στο δρόμο, όμως, συνήντησαν το Ζούλα, το Διοικητή του 36^ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, που κατήρχετο, έφιππος στη Σκάλα Καραΐσκου. Ο Ζούλας, μόλις αντίκρυσε τον Ψαρρό, που τόσο μισούσε, εξοργίσθη, τον εξύβρισε βάναυσα και, μετά βραχύ διάλογο, διέταξε την εκτέλεσή του, η οποία επραγματοποιήθη αμέσως. Οι ριπές του αυτομάτου τον έπληξαν στο μέτωπο και το στήθος.

Κατά πληροφορίες του Παπαγιαννόπουλου, που περιλαμβάνονται στις σελίδες 92 και 93 του βιβλίου του, «5/42-Ψαρρός» εκδ. 1981, ο Ζούλας εβύθισε στο λαιμό του ημιθανούς Ψαρρού, τη μάχαιρά του με τόση λύσσα, ώστε οι χείρες του εβάφηκαν με το αίμα του θύματος. Ευθύς αμέσως κατεκρεουργήθη και ο Παπαγεωργίου, εκεί όπου κατέκειτο αιμόφυρτος ο Αρχηγός του. Στη συνέχεια ο Ζούλας διέταξε και φόρτωσαν το πτώμα του Ψαρρού και το μετέφεραν στο Κλήμα, όπου παρέμεινε άταφο για πολύ χρόνο, ενώ παρήλαυναν χλευάζοντάς το πολλοί αντάρτες του ΕΛΑΣ.

Ήταν τόσο το μίσος του Ζούλα προς τον Ψαρρό ώστε την επομένη της δολοφονίας του, οδήγησε στο νεκροταφείο του Κλήματος τον αγρίως βασανιζόμενο Παπαγιαννόπουλο, τον αντιπρόσωπο του 5/42 στη διάσκεψη που επρόκειτο να γίνει στο Ραυτόπουλο αλλά είχε συλληφθεί αιχμάλωτος μαζί με τον Γιακουμάκη, του έδειξε το άταφο πτώμα του Ψαρρού και του είπε: Τον βλέπεις αυτόν; Ο Ψαρρός πέθανε σε πέντε λεπτά. Εσύ θα πεθαίνεις επί πέντε ημέρες! Τράβα τώρα!

Ευτυχώς ο Τάκης Παπαγιαννόπουλος διασώθηκε και αναδείχθηκε μεταπολεμικά σε διαπρεπή δημοσιογράφο.
Όργια των ΕΛΑΣιτών σε βάρος ανταρτών του 5/42
   Τη διάλυση του 5/42 ακολούθησε όργιο βαναυσοτήτων. Πολλοί από τους συλληφθέντες αιχμαλώτους εφονεύθησαν επί τόπου. Από τα συγκεντρωθέντα μέχρι σήμερα στοιχεία οι παρακάτω Αξιωματικοί και αντάρτες του 5/42 βρήκαν τον θάνατο μέσα στη πρώτη βδομάδα από τη διάλυση του εκεί, στις πλαγιές και στις χαράδρες του Κλήματος:

     Ας σημειωθεί ότι τα θύματα του Συντάγματος από τα πυρά του ΕΛΑΣ ήταν ελάχιστα. Οι αιχμαλωτισθέντες όμως άνδρες του 5/42 όχι μόνον εκτελέσθηκαν τελικά κατά τον αγριότερο τρόπο, αλλά υπέστησαν και φρικτά βασανιστήρια πριν εκτελεσθούν. Ο πιο πάνω κατάλογος είναι τραγικά εύγλωττος. Οπωσδήποτε δε είναι ακόμα μακρύτερος γιατί οι εκτελέσεις των ανδρών, συγγενών ή και οπαδών του 5/42 συνεχίστηκαν και τις επόμενες εβδομάδες ώστε τελικά ο αριθμός των αδικοχαμένων πατριωτών να φθάσει τους 250.

Ο τότε Δ/τής του 3ου Λόχου Γ. Καϊμάρας στο βιβλίο του της ιστορίας του 5/42, αναφέρει ονομαστικώς τους 301 νεκρούς αντάρτες και οπαδούς του Συντάγματος. Από αυτούς είναι ζήτημα αν υπερβαίνουν τους 50 οι πεσόντες από Γερμανούς και ΕΛΑΣίτες πριν από τη τελική μάχη του Κλήματος. Αναμφίβολα επρόκειτο για ένα μαζικό και θηριώδες ΕΓΚΛΗΜΑ, επειδή οι αιχμάλωτοι πολέμου ΔΕΝ εκτελούνται εκτός αν έχουν διαπράξει αξιόποινες πράξεις και έχει προηγηθεί δικαστική απόφαση.

Στον ανταρτοπόλεμο βέβαια (και σαν τέτοιος νοείται μόνο ο εναντίον δυνάμεων κατοχής ή συνεργατών τους) οι εκατέρωθεν αιχμάλωτοι δεν καλύπτονται από καμμία συνθήκη και η τύχη τους είναι προκαθορισμένη. Αλλά μεταξύ συμμαχικών οργανώσεων που σε δεδομένη στιγμή βρέθηκαν αντιμέτωπες, η δολοφονία αιχμαλώτων αποτελεί άνανδρη και βάρβαρη πράξη που προφανώς στόχευε στη κατατρομοκράτηση του πληθυσμού και δη των αντιφρονούντων. 

Το 5/42 είχε συλλάβει, τον τελευταίο πριν τη διάλυσή του μήνα όταν επήλθε η ρήξη με τον ΕΛΑΣ, εκατοντάδες άνδρες του τελευταίου τους οποίους στο σύνολό τους ελευθέρωσε μετά σύντομη κράτηση, γιατί τόσο ο Ψαρρός όσο και οι άνδρες του, χωρίς εξαίρεση, πίστευαν ότι και οι αιχμάλωτοι του ΕΛΑΣ ήσαν Έλληνες αγωνιστές αλλά και ότι η Εθνική Ενότητα δεν μπορούσε να επιζήσει εάν εχύνετο αίμα αδελφικό.

Είναι επίσης εξαιρετικά δυσάρεστο, αν όχι απογοητευτικό, το γεγονός ότι τα οστά των πεσόντων ήσαν σκορπισμένα μέχρι της εποχής που άρχισε η ανέγερση του Μαυσωλείου, δηλαδή επί είκοσι περίπου χρόνια, στις θέσεις όπου εκτελέσθηκαν!! Δεν θά' πρεπε να είχαν προ μακρού αναζητηθεί από τους οικείους των ή ακόμα και από τους επιζήσαντες συναγωνιστές των;

Ακόμα και για τον Ψαρρό ήταν υπερβολικός ο χρόνος που έμεινε θαμμένος μεν αλλά ξεχασμένος στο μικρό νεκροταφείο του Κλήματος. Η Ελληνική Πολιτεία είχε καθήκον να τον τιμήσει για τη προσφορά του στην Εθνική Αντίσταση και τη θυσία του, το οποίο ΟΥΔΕΠΟΤΕ επετέλεσε. Αλλά αυτό δεν είναι κάτι το ασύνηθες για την Ελληνική πραγματικότητα.
Όσοι από τους αιχμαλώτους δεν εξετελέσθηκαν συγκεντρώθηκαν στο σχολείο του Κλήματος, όπου υπέστησαν φρικτά και απίστευτα βασανιστήρια που δεν μπορεί ν' αναγραφούν. Υπήρξαν δραματικές περιπτώσεις αιχμαλώτων, οι οποίοι επί ημέρες εβασανίζοντο κάτω από ανατριχιαστικές συνθήκες για να εξαναγκασθούν να προβούν σε φανταστικές αποκαλύψεις, διαπομπεόμενοι ανάνδρως και υφιστάμενoι βαναύσως ανομολογήτους εξευτελισμούς ώστε πολλοί εξ αυτών, ηύχοντο να είχαν ακολουθήσει την τύχη των νεκρών. Οι περισσότεροι από τους αιχμαλώτους, αιμάσσοντες, πεινώντες, ημίγυμνοι, εξουθενωμένοι εσύρθησαν δέσμιοι σε απαίσιες φυλακές, όπου υπέστησαν όλη τη φρίκη ενός ηθικού και σωματικού μαρτυρίου.

Για παράδειγμα, ο Ταγματάρχης Γιακουμάκης ζητούσε με απεγνωσμένη έκκληση από τους συγκρατουμένους του, να του κόψουν με ξυραφάκι τις φλέβες για ν' απαλλαγεί από τους πόνους που του προκαλούσαν οι χαρακιές με μάχαιρες στις σάρκες του στις οποίες έρριχναν αλάτι, ακόμη και καυτό λάδι. Ο Παπαγιαννόπουλος υπέστη ανάλογα βασανιστήρια και τελικά, ερρίφθη στις φυλακές Καρπενησίου. Του ιατρού Πιλάλα αφήρεσαν από τα πόδια τα νύχια και κατόπιν, τα έκαιγαν με καυτά σίδερα. Μόνον τον Ανθυπολοχαγό Αγραφιώτη άφησε ελεύθερο ο συμμαθητής του στη Σχολή Ευελπίδων Νικηφόρος, ο οποίος έθεσε υπό την προστασία του και τον Βλάϊκο.

Οι αξιωματικοί Βασιλ. Τσίρης, Ιωάν. Στέγγος και Γεώργ. Στάμου, μετά τα βασανιστήρια, μετήχθησαν όπως και οι Γιακουμάκης και Παπαγιαννόπουλος στις φυλακές Καρπενησίου. Όλοι οι παραπάνω αλλά και οι Πιλάλαc και ο Βλάικοc υποχρεώθηκαν να προσχωρήσουν στον ΕΛΑΣ από τον οποίο απεχώρησαν αμέσως μετά την απελευθέρωση.

 Ύστερα από 15 περίπου ημέρες μίλησε στο Σχολείο του Κλήματος προς τους αιχμαλώτους ο Ρήγος, ο οποίος, κάνοντας έκκληση στον πατριωτισμό τους (!) τους παρεκίνησε να ενταχθούν με τη θέλησή τους στον ΕΛΑΣ και να συνεχίσουν, όπως πρώτα, να πολεμούν τον κατακτητή μέχρις ότου απελευθερωθεί η Ελλάδα. Μετά την ομιλία μερικοί από τους αιχμαλώτους δήλωσαν προσχώρηση αλλά στον εφεδρικό ΕΛΑΣ των χωριών των. Τους υπόλοιπους, εκτός των Αξιωματικών, τους άφησαν ελεύθερους.

Άγρια καταδίωξη υπέστησαν και οι οπαδοί του 5/42 στην περιοχή της Φωκίδος. Μία πρωτοφανής τρομοκρατία εξαπελύθη κατά των οπαδών του που τους ανάγκασε να σταματήσουν κάθε δραστηριότητα. Έτσι το ΕΑΜ εκυριάρχησε πλήρως και στη περιοχή αυτή της Ρούμελης.

Το τέλος του 5/42.
   Από το μεσημέρι της 17 Απριλίου 1944 το 5/42 Σύνταγμα, το ένοπλο τμήμα της ΕΚΚΑ αλλά και της ενόπλου Εθνικής Αντιστάσεως κατά των κατακτητών, έπαυσε να υπάρχει.

 Και ο Συνταγματάρχης Ψαρρός, με 70 περίπου Αξιωματικούς και αντάρτες, που όλοι των προσέφεραν στον αγώνα του υπόδουλου έθνους έπεσαν από τις βολές αυτομάτων όπλων, που ερρίφθησαν όχι από τους κατακτητές αλλά από άλλους Έλληνες, θυσία στο βωμό των σκοταδιστικών και ολοκληρωτικών επιδιώξεων του ΚΚΕ. Ας είναι αιωνία η μνήμη αυτού του κήρυκα της Εθνικής Ενότητας και ας φρονηματίζει στο μέλλον όλους τους Έλληνες για να μη ξανασυμβούν ανάλογες πράξεις.
Η αναγγελία του φόνου του Ψαρρού.

Τη διάλυση του 5/42 και τη δολοφονία του Ψαρρού την ανήγγειλαν στο Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ και στη ΠΕΕΑ με τα εξής τηλεγραφήματα:

(Πρώτο τηλεγράφημα)

Προς την ΠΕΕΑ και το Γενικόν Στρατηγείον Επετεύχθη πλήρως διάλυσις 5/42 δυστυχώς αιματηρώς στοπ. Εκ των ημετέρων δύο νεκροί και ελάχιστοι τραυματίαι. Συνταγματάρχης Ψαρρός Ταγματάρχης Καπετζώνης και άλλοι Αξιωματικοί έπεσαν μαχόμενοι στοπ. 5/42 νεκροί και τραυματίαι ανεξακρίβωτοι μέχρι στιγμής στοπ. Αιχμάλωτοι υπέρ τους 100. Λάφυρα οπλισμός πυρομαχικά άφθονα. Ανευρέθησαν τρόφιμα Ερυθρού Σταυρού προοριζόμενα για διάφορες περιοχές άτινα είχε κατακρατήσει το 5/42 στοπ. Οι άνδρες του 5/42 έφεραν στέμμα, τραγουδούσαν του 'Άητού ο γυιός" έπαιζαν με σάλπιγγες στοπ. Μένω κατάπληκτος από ανωτέρω μορφήν εκδηλώσεως πίστεως ΕΚΚΑ - 5/42 στον αγώνα υπέρ της Λαϊκής Δημοκρατίας. Λαός περιοχής υnεδέxθη ενθουσιώδως τμήματα μας. Άρης Βελουχιώτης

Προφανώς το τηλεγράφημα παρουσιάζει τις εξής ανακρίβειες πέραν βεβαίως από τον σαρκασμό του αρχικαπετάνιου του ΕΛΑΣ για την ιδεολογία της ΕΚΚΑ:
1) Ο Ψαρρός δεν έπεσε μαχόμενος αλλά εδολοφονήθη εν ψυχρώ.
2) Ο Καπετζώνης δεν έπεσε αλλά επέζησε.
3) Τρόφιμα του Ερυθρού Σταυρού δεν είχε το 5/42. Τον εφοδιασμό του τον πραγματοποιούσε με αγορές στο ελεύθερο εμπόριο τοις μετρητοίς.

(Δεύτερο τηλεγράφημα)

Α.Π.348/1340 Δεσποτόπουλον Πέμπτη Ταξιαρχία ανέφερε στοπ. Νύκτα 16ης προς 17ην δια αιφνιδιαστικής επιθέσεως διελύθη 5/42 - ΕΚΚΑ και εξεκαθαρίσθη περιοχή. Παπασταματιάδης

Read more: http://www.egolpion.com/542_psarros.el.aspx#ixzz46CZBIy80